Kompresör Nedir? Kompresör alırken nelere dikkat edilmeli?

Kompresör nedir, vidalı ve pistonlu kompresör nedir, kompresörlerin çalışması nasıldır, kompresör seçerken nelere dikkat edilmelidir, kompresörlerin kullanım alanları, kompresör türleri nelerdir? İşte tüm bu soruların  yanıtlarını bu yazımızda yanıtladık.

Hava ve diğer gaz çeşitlerini atmosfer basıncı olan 1013 Milibardan daha büyük oranlarda sıkıştırmak kullanılan, elektrikli motorla çalışan makinelere kompresör denir. Çalışma prensibi temel olarak atmosferden emdiği havayı elektrik motoru ile sıkıştırmasına dayanmaktadır.

Yüksek basınçlı havaya ihtiyaç duyulan her nokta da kullanılması mümkün olan kompresörler, pnömatik sistemlerin çalışmasını sağlayan temel devre elemanlarıdır. Kompresörler belirli bir oranda hava emişi de sağlar. Bu sayede istenilen alanda atmosfer basıncın altına iniş de mümkün olabilir. Vakum işlemi yaparken kompresör pompası mekândaki gaz veya havayı ortamdan dışarı çekmektedir.

Kompresörün Gelişimi; 1650 Yılında ilk kompresör çalışmalarına Otto Von Geuricke önderlik etmiştir. Pompa ve vakum teknolojisinde önemli gelişmeler sağlayan bilim insanını, 1829 Yılına dek çalışmalarını sürdüren William Man tamamlamış ve Kompresör patentini almayı başarmıştır.

Kompresörler, gelişimleri ile insan gücü ile yapılan pek çok işin makineleşmesini sağlayan ürünlerdir.

Kompresörlerin Çalışma Prensipleri

Kompresörlerin genel manada çalışma prensibine detaylı bir şekilde baktığımızda; Makinenin elektrik motorundan aldığı gücü vakum yapmak için kullandığını görüyoruz. Kompresör içine emilen hava, sıkışarak basınç elde etmektedir. Sonrasında havayı tahliye etmek yani püskürtmek için her hangi bir itiş gücüne ihtiyaç duyulmamaktadır.

Kompresörler ekonomik seçilmelidir. Çünkü bir işletme de devamlı olarak ihtiyaç duyulan basınçlı havayı sağlayabilmek için makinelerin devamlı çalışması gerekmektedir. Bu da bir işletme için ekstra enerji maliyeti anlamına gelmektedir. Ekonomik bir kompresör seçmek için işletmenin ihtiyaç duyduğu basınçlı hava üst limitinde %20-30 daha yüksek kapasiteye sahip makineler tercih edilmelidir.

Bu sayede kompresör sürekli olarak devredeki havayı tamamlamak için çalışmayacaktır. Elektrik enerjisinin hava basıncı elde etmek için kullanılması yatırım maliyetini arttıran unsurlardan biridir.

Kompresör Seçerken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Kompresör seçiminde dikkat edilmesi gerekenler, konusunda iki farklı görüş öne çıkmaktadır. Bu görüşler genel olarak kompresör kapasitesi ve işletme ihtiyacı olan basınçlı hava miktarına ilişkindir. Bir takım kompresörlerde büyük tank ve büyük motor avantaj sağlarken bir takım işletmelerde küçük tank ve küçük motor daha ekonomik olabilir.

Bir otomobil fabrikasında kullanılan kompresör ile küçük bir işletmede kullanılan kompresör aynı güce sahip olduklarında işletmelerden biri zararlı biri bu denklemden karlı çıkacaktır. Bu nedenle az elektrik sarfiyatı nedeni ile küçük kapasiteli kompresörler tercih edilmemelidir.

Kompresör seçimini etkileyen diğer unsurlara baktığımızda;

• Kompresör Tipi
• Temiz basınçlı hava kapasitesi
• Özgül enerji tüketimi
• Hava miktarı
• İşletme basıncı

Öne çıkan önemli Kriterler olarak karşımıza çıkmaktadır. Soğutma sistemlerinde en önemli devre elemanı olan kompresörler aynı zamanda bir torna makinesinde frenleme devre elemanı olarak da kullanılabilir. Bu nedenle ürünün oldukça geniş bir alanda çalıştığını söylememiz yanlış olmayacaktır.

Pozitif ve Dinamik Kompresörler Nedir?

Kompresörler dinamik ve pozitif kompresörler olmak üzere iki sınıfa ayrılırlar. Dinamik kompresörlere turbo kompresörler de denmektedir. Dinamik kompresörlerinin en önemli artısı hava çıkışı olduğu sırada da hava depolaması yapabilmesidir. Hava türbinleri kullanarak yüksek hıza ulaşmasını sağlanan kompresör dönüş motorları, daha sonra çıkış hızı düşürülerek devamlı basınç elde edilir.

Havanın akış yönüne göre kullanılmak için üretilmiş iki farklı dinamik kompresör vardır. Santrifüj ve Eksenel kompresörler, motor gücünde büyük değişikliklere ihtiyaç duymadan debi dönüşümünü sağlamaktadır.

Sanayi tesislerinde büyük oranda pozitif Deplasmanlı kompresörler kullanılır. Belli bir hacim limitinde sıkıştırılması prensibine bağlı çalışmaktadır. Pozitif Deplasmanlı kompresörlere hava, emiş regülatörü ile alınmaktadır. Daha sonra haznenin sahip olduğu hacim küçültülmekte ve istenilen basınç elde edilmektedir.

Dönem mekanizmalı ve Doğrusal mekanizmalı iki farklı kompresör tipi vardır. Doğrusal mekanizmalı kompresörlerde diyafram ve piston tipi pompa kullanılırken, Dönen mekanizmalı pompalarda, Çengel Rotorlu, Sıvı çemberli, Paletli ve Sarmal mekanizmalar kullanılmaktadır.

Tüm kompresör tiplerini şu şekilde sıralayabiliriz;

• Pistonlu kompresörler
• Vidalı kompresörler
• Eksenel kompresörler
• Merkezkaç Kompresörler
• Pozitif kompresörler
• Hidrolik kompresörler
• Buhar ve gaz kompresörleri

Gibi 7 Temel sınıfta kompresörleri çeşitlendirmek mümkündür.

Merkezkaç Kompresörler; Havayı dairesel haznesinde depolar. Havanın daire merkezinde dönme hareketi yaptırılması ile hızlanmaktadır. Fakat bu akış dairenin dış kısmına ilerledikçe yavaşlamaktadır. Bernoulli prensibi hız düştüğünde basıncın artığını işaret etmektedir. Merkezkaç kuvvetli kompresörler, Bernoulli prensibi ile çalışmaktadır.

Merkezkaç kompresör kullanan işletmelerin makineyi dikkatli bir şekilde sabitlemesi gerekmektedir. Aksi taktirde oluşan savrulma kuvveti kompresörün büyük hasar almasına neden olabilir. Merkezkaç kompresörler yağlama yapmayan ürünlerdir. Yağ ve buhar oluşturmaz. Sadece dönme yataklarında olan sürtünme, önemli oranda uygun maliyetlere üretilmesini mümkün kılar.

Eksenel Akımlı Kompresör; Dönme eksenine paralel hareket eden hava, helisel akım oluşturur. Söz konusu dönüş sürekli akımı arttırarak kompresörün hava üretmesini sağlar. Eksenel kompresörler yap-boz ürünlere benzemektedir. Parçalar birbirine eklenerek son halini alır. Dönen kısımların merkezde olmasından dolayı merkez kaç kuvvetinden etkilenmez.

Hidrolik Kompresör; Suyun düşüş kuvvetini kullanarak ek mekanik parçaları kullanmadan hava basıncını oluşturan mekanizmayı çalıştırır. Suyun çevirdiği pervanenin hava akımı oluşturduğunu söylemek daha basit bir ifade olacaktır. Kurulum maliyeti yüksek olsa da verimliliği son derece yüksektir.

Buhar ve Gaz Kompresörleri; Hava çıkışının gerçekleştiği bir ağıza sahip olsa da aynı ağızdan buharda çıkmaktadır. Buhar çıkışı ısıya ihtiyaç duyulan ortamlarda ısıtma için kullanılabilir. Hazneden atılan hava ile karışan buhar ortam ısıtmasını sağlar. Hareketli bir parçası olmayan kompresör de vakum etkisini oluşturan güç buhar ya da diğer gazlardır.

Hidrolik Kompresörler; Hidrolik sistemlerde sabit devre parçalarıdır. Fakat hareketli sistemler olarak da kullanılan tipleri vardır. Hareket etmeyen sistemler sabit bir nokta da monte edilerek kullanılan sistemlerdir. CNC ve Torna tezgahlarında sabit sistemli hidrolik kompresörler kullanılmaktadır.

Hareketli sistemli kompresörlerin kullanım alanına baktığımızda, daha çok araçlarda kullanıldığı görülmektedir. İnşaat araçları başta olmak üzere, kamyonlar, çekiciler ve damperli taşıma araçlarında kaldırma gücünü oluşturmak için kullanılır. Otomobillerde kullanılan hidrolik direksiyonların da arkasında küçük kompresörlerin gücü yatmaktadır.

Pistonlu Kompresör; Atmosfer havasını sıkıştırmak için kullanılan kompresör türlerinden biridir. Piston yatağı içinde ileri ve geri hareket eden pistonun ölü noktalar arasında her hareket edişi hava üretimini sağlar. Piston hareketleri hava emişini mümkün kılarak hazne de hava sıkışmasının önünü açar. Düşük basınçlı havaya ihtiyaç duyulan noktalarda tek kademeli kompresörler, yüksek basınca ihtiyaç duyulan noktalarda ise çift kademeli kompresörler kullanılmalıdır. Kompresör üzerinde;

• Piston
• Elektrik motoru
• Kayış-Kasnak bölümü

Kullanılarak hareket ettirilmektedir. Bu hareket kompresör deposunda ihtiyaç duyulan sıkışmanın aktarılmasını mümkün kılar.

Vidalı kompresör nedir?

Vidalı Kompresör Basınçlı hava ile çalışan makine ve aletlerin ihtiyacı olan basınçlı havayı sağlar. Genelde 7-8 bar arası basınçla çalışır. Elektrikli tesislerde, sabit tip, elektrik motorlu vidalı kompresörler kullanılır. Motor gücü ihtiyaç duyulan hava miktarına bağlı olarak değişir. Yağsız tipleri olmakla birlikte, genel uygulamalar için, kilowatt başına hava debisi daha yüksek olan ve daha uzun vida çalışma ömrü olan yağ enjeksiyonlu vidalı kompresörler tercih edilir.

Pistonlu Kompresör nedir?

Pistonun alt noktaya olan hareketiyle atmosfer gazının emilmesi sonucunda kuru hava filtresi sayesinde temizlenir ve emme sübaplarından geçerek bir sonraki adıma başlar ve aynı şekilde üst noktaya olan hareketiyle basma sübapları sıkıştırılır. Elektrik motoru kayık-kasnak sistemi, kafa bloğu sayesinde teşvik edilir. Kafa bloğunun, pistonlarla silindirler arasında, krank ana ve yatak rulmanlarının yağlanması amaçlanır. Bunun akabinde özel olarak üretilen pistonlu kompresör yağları biyel kollarındaki yağlama çubukları sayesinde çarpmalı yağlama sistemiyle yağlanıp sonuçlandırılır.

Kompresörlerin Kullanım Alanları

Kompresörler endüstriyel boyutta hemen hemen her işletmede kullanılır. Küçük ya da büyük olması fark etmeksizin, Petrol rafinelerinden oto lastik değişimi yapan küçük işletmelere kadar her nokta da karşımıza çıkabilir.

Basınçlı havanın gücü kullanılarak sıkma-sökme işlemleri, Gaz sıkıştırma, mekanik dönüş hareketine ihtiyaç duyulan makinelerde pnömatik dönüş gücü, harmanlama, karıştırma, kaldırma, indirme, taşıma, kilitleme, soğutma, eğme, bükme gibi onlarca farklı hareketi basınçlı hava gücü ile yapabilmek mümkündür. Kompresörler değişik basınç dayanımları ile üretilebilir. 0-40 Bar hava sıkıştırma gücüne sahip kompresörler en çok talep edilen ürünlerdir.

Kompresör Servisi: Bakım ve Tamir

Kompresör bakımı periyodik olarak yapılır. Perdiyodik olarak kompresör bakımının yapılması, kompresörden alınacak verimi ve kullanım süresini arttırır. Kompresör bakımının hangi zamanlarda yapılacağı bilsine kompresörü alırken yanında verilen kitapçık üzerinden ulaşılabilir. Pistonlu kompresörde bakım ise yağın bozulup değişiminin gerekmesiyle yapılır.

Kompresör servisi hizmeti alırken, kompresörünüzün tamir mi bakım mı gerektirdiği iyi tespit edilmelidir. Kompresör tamiri yapılırken parça değişimleri yapılabilmektedir, bu nedenle kompresör servis bedeli artış göstermektedir. Piston, ana gövde, krank, segman, sibop, biyel kolu gibi parçaların değişimi gerekebilir. Kompresör tamiri ve bakımı için hizmet alırken uzman bir ekip tarafından yada kompresör üreticisi olmasına dikkat edilmelidir.

Vidalı kompresör nedir ve nasıl çalışır?

Vidalı kompresör basınçlı hava üretmek için birbirine geçmiş rotor çiftinin kullanıldığı pozitif yerdeğiştirmeli makinadır. Rotorlar bir mil üzerindeki helisel loblardan oluşur. Rotorların biri erkek rotor olarak adlandırılır ve onun helisleri dolgun yuvarlak çıkıntılardan/loblardan oluşur. Diğer rotor dişi rotor olarak adlandırılır ve erkek rotorun loblarına karşılık gelen yivleri/yuvaları vardır. Tahrik elemanı sayesinde motorun hareketi vida grubuna aktarılır ve rotor çiftinin dönmesiyle emiş kısmında vakum oluşur. Vakum sayesinde ortamdan emilen hava emiş kısmında bulunan filtrede temizlendikten 

sonra vida grubunun içindeki boşluklara girer ve çıkış kısmına doğru ilerler. Havanın girişteki hacmi çıkışa doğru azaldığından havanın basıncı artar. Havanın sıkışmasıyla birlikte basıncı arttığı gibi sıcaklığı da artar. Oluşan bu ısıyı almak için vida grubuna yağ püskürtülür (yağ enjeksiyonlu vidalı kompresörlerde). Yağın diğer görevleri ise rotorların ve gövdenin üzerinde film tabakası oluşturarak havanın geri kaçmasını önler (sızdırmazlık sağlar) ve çalışan aksamları yağlayarak metal-metal sürtünmesinin önüne geçer. Vida grubundan çıkan basınçlı hava-yağ karışımı separatör tankına gider ve burada basınçlı hava yağdan hem mekanik olarak tankın içinde ayrışır hem de ayırıcı filtreden geçerek minimum basınç valfine geçer. Yağdan arındırılmış hava buradan radyatöre gider (hava soğutmalı kompresörlerde) ve orada soğuyarak sisteme gönderilir. Separatör tankında ayrışan yağ ise belli bir sıcaklığa kadar direkt olarak yağ filtresinden geçerek vida grubuna geri döner. Termostatik valf sayesinde belli bir sıcaklık aşılınca yağ bu sefer radyatöre gönderilir ve orada soğuyarak tekrar yağ filtresinden geçerek vida grubuna gönderilir ve çevrim tamamlanmış olur. Sistemin çalışması, otomasyonu ve emniyeti; kompresöre eklenen elektrik panosu, kontrol paneli ve gerekli diğer ekipmanlar sayesinde gerçekleştirilir. Vidalı kompresör tarihi Vidalı kompresör prensibi için ilk kez Almanya’da, Heinrich Krigar tarafından, 24 mart 1878 yılında (4121 patent numarasıyla) patent alındı. Heinrich Krigar daha sonra tasarımını değiştirip, geliştirerek, 16 Ağustos 1878’de (7116 patent numarasıyla) ikinci bir patent aldı. Bu patentler vidalı kompresör konusunda kayıtlı ilk patentler olup, Almanya Patent Ofisi’nin kurulmasından sadece bir yıl sonra alınmıştı. Heinrich Krigar Hannover’de yaşıyordu ve onun tasarım çizimleri birbirinin aynı profile sahip iki rotoru göstermekteydi. Gerçekte, Krigar’ın tasarımı, Avrupa’da ilk kez 1867’de orya çıkan Root blower rotorlarına benziyordu ama arada önemli bir fark vardı, Krigar’ın tasarımında rotorların lob ve yivleri uzunlukları boyunca 180º sarma yapıyordu (helisel prensiple yer değiştiriyordu). O zaman için daha fazlasını düşünmek ve geliştirmek imalat teknolojisinin yetersizliği dolayısıyla mümkün değildi. Yarım yüzyıl sonra, İsveç’li buhar türbini üreticisi Ljungstroms Angturbin AB şirketinin baş mühendisi Alf Lysholm modern vidalı kompresörün geliştirilmesine çok önemli katkılar sağladı. O zamanlar, Lysholm gaz ve buhar türbinlerinde kullanmak için hafif kompresörler araştırmaktaydı. Orijinal patent haklarının sona erdiği zamana denk gelince, Lysholm farklı rotor kombinasyonları denedi. Sadece rotorların şekli önemli değildi, rotorların hassas işlenmesi problemi de vardı ve Lysholm bu problemi çözüp, rotorların işlenmesi konusunda patent aldı. 1935 yılındaki patent açıkca göstermektedir ki, onun, erkek rotorun dört lobuna karşılık, dişi rotorda beş yiv kullandığı asimetrik profilli rotorları günümüzün vidalı kompresörlerinin doğuşu anlamına gelmektedir ve bu ilk asimetrik profilli dörde beş loblu tasarım yıllarca aynen kullanılmıştır. Ljungstroms Angturbin AB şirketi adını 1951 yılında Svenska Rotor Maskiner AB (SRM) olarak değiştirdi. Bugün çok iyi bilenen kısa ismiyle, SRM, vidalı kompresör (vida) imalatçılarının hemen hemen hepsine imalat lisansı vermiştir. Avrupa’nın en büyük vida imalatçılarından biri olan Gutehoffnungshutte veya daha çok bilinen kısa adıyla GHH, günümüzde, bir çok vidalı kompresör ünitesi (paket) üreticisine vida satmaktadır. Rakip vida imalatçıları kendi araştırma ve geliştirme faaliyetlerine yatırım yaparak, 120 yılı aşan başlangıç konseptine bağlı olarak, yeni vida-rotor profilleri üretmişlerdir ve üretmeye devam etmektedirler. Vidalı kompresör yerleşim şeması Vidalı kompresörler için işletmelerde kompresör dairesinin yapılması kompresörün daha sağlıklı, uzun ömürlü ve sorunsuz çalışması için gereklidir. Aşağıda tipik bir yerleşim şeması gösterilmiş olup kompresör etrafında yaklaşık 1m boşluk bırakılması gerekmektedir. Bu oda mümkün olduğunca baca gazlarından ve dış ortamda bulunan kirli havadan, tozdan arındırılmalıdır

Vidalı hava kompresörlerimiz yıllardır kullanıldığı işletmelerde müşterilerimizin ihtiyaçlarına maksimum seviyede cevap vermiştir. Müşterilerimizin memnuniyeti başkalarına da tavsiye ederek referans olmalıylada kendini göstermiştir. Uzun ömürlü çalışma kapastiesine sahip olan vidalı kompresörlerimiz hakkında daha detaylı bilgi almak için lütfen bizimle iletişime geçiniz…

Vidalı Kompresörün Avantajları

Kesintisiz hava gücü, Yüksek performanslı çalışma kapasitesi,  Minimum  ses seviyeli sessiz çalışma özelliği, 4000 saat ömürlü yağlama sistemi, 380 V / 3 Ph / 50 Hz ; IP 54 TEFV motor,Genel uyarı sistemi, Uzu süreli çalışma ömrü,Düşük bakım maliyeti,maksimum/Mükemmel verimlilik, Yüksek basınç kilitleme sistemi ve uyarısı, Emergency stop,çoklu Emniyet sistemleri Emniyet Sistemleri: Genel enerji uyarı lambası Ana motoru aşırı akım kilitleme sistemi ve uyarısı Fan motoru aşırı akım kilitleme sistemi ve uyarısı Yüksek vida sıcaklığı kilitleme sistemi ve uyarısı Yüksek basınç kilitleme sistemi ve uyarısı Tank yüksek basınç emniyet valfi Yağ tankı emniyet valfi Acil stop butonu Teknik özelikleri: Serbest hava geçişi debisi, 7200/10500 lt/dak seçeneği, Çalışma basıncı 2.5 3.5 atü,  Motor 18.5kw 25 hp/22 kw 30 hp 50 hz 1500rpm gamak motor seçeneği ile sunulmuştur. Piston adedi ve çapı 3 ad 160 mm 2 ad 220 mm şeçeneği  ile sunulmuştur. Piston strok 80 mm, Soğutma şekli hava soğutmalı, Dizel motor şeçeneği